De Catalaanse kersttraditie: de 'El Caganer' uitgelegd
Een Caganer is een typisch Catalaans kerstbeeldje van iemand die gehurkt zit, met de broek naar beneden en de billen bloot, terwijl hij of zij in de kerststal z’n behoefte doet. Klinkt misschien een beetje gek, maar het heeft allemaal te maken met vruchtbaarheid, geluk en welvaart voor het nieuwe jaar. Die 'bijdrage' aan de aarde zorgt namelijk voor een vruchtbare bodem. Het is een grappige manier om naast al het heilige ook de alledaagse, menselijke kant van het leven te vieren. En tegenwoordig vind je zelfs Caganers van beroemdheden en politici. Hoe leuk is dat?
De naam " El Caganer " betekent letterlijk "de poeper". Het beeldje toont meestal een boer met een traditionele Catalaanse rode muts (de barretina ), broek op z’n enkels en blote billen, terwijl hij z’n behoefte doet. El Caganer staat symbool voor vruchtbaarheid, geluk en een goede oogst. In de Catalaanse traditie zorgt zijn aanwezigheid in de kerststal voor vruchtbare grond in het nieuwe jaar. Het is een humoristische toevoeging die menselijke realiteit en nederigheid weerspiegelt in de heilige kerstsfeer.
Zoek en boek je volgende verblijf in Spanje
Oorsprong
De exacte oorsprong van de Caganer is onbekend, maar de traditie bestaat minstens sinds de 18e eeuw. Volgens de vereniging Amics del Caganer (Vrienden van de Caganer) werd hij vermoedelijk in de late 17e of vroege 18e eeuw, tijdens de barokperiode, in de kerststal opgenomen.
De Caganer is een uniek en populair onderdeel van moderne Catalaanse kerststallen. Men denkt dat hij tijdens de barokperiode werd geïntroduceerd. Folklorist Joan Amades beschouwde hem als een essentieel en geliefd onderdeel van de kerststal.
In de kathedraal van Ciudad Rodrigo, provincie Salamanca, is een sculptuur van een ontlastende persoon te vinden, al maakt dit geen deel uit van een kerststal. De Caganer, die Maria, Jozef, Jezus en de herders vergezelt, wordt vaak verborgen in een hoek van het model, meestal ver van de kribbe. In Catalonië is het traditie dat kinderen deze figuur zoeken.
Onze tip: huur een auto gedurende je hele verblijf zodat je altijd je eigen vervoermiddel bij de hand hebt.
Onze tip: huur een fiets gedurende je hele verblijf zodat je altijd je eigen vervoermiddel bij de hand hebt als de zon schijnt.
Huur een camper gedurende je hele verblijf zodat je altijd je eigen weg kunt gaan geniet van de natuur en cultuur.
HET WARE VERHAAL VAN DE CAGANER
Weinig mensen kennen het echte verhaal van de Caganer. Er zijn vele versies, maar wij weten wat er echt gebeurde. Wilt u het horen?
De Caganer, een eenvoudige Catalaanse boer, leefde jaren geleden. Hij wordt afgebeeld met de traditionele kleding van boeren: een sjerp en een rode barretina.
Juan, zoals hij heette, woonde rustig op een boerderij met zijn vrouw Vicenta, hun hond Quiso, een paar kippen en een koe genaamd Pepita. Ze werkten hard op hun land, maar een goede oogst bleef al jaren uit.
ANGST: VOOR ELK PROBLEEM BESTAAT EEN OPLOSSING
Ze wisten niet hoe ze hun onvruchtbare land konden redden, totdat een vergissing uitkomst bood. Ze vergaten hun koe in de stal te laten, en die had overal mest achtergelaten.
De boerin ruimde het op door het in de grond te begraven. Daarna dacht ze er niet meer aan.
Ze bleven het droge veld water geven. Weken later zagen ze dat de geplante zaden weer begonnen te groeien. Toen vertelde de vrouw wat er was gebeurd.
De boer begreep dat dit de oplossing was. Hij deelde zijn ontdekking met zijn buren om ook hen te helpen.
Moraal: onderschat geen moeilijkheid, want het kan onverwachte kansen bieden als je situaties goed benut.
Zoek en Boek een unieke vakantie naar Spanje
Uitleg
Mogelijke redenen om een figuur die iemand tijdens het ontlasten uitbeeldt in een heilig geachte scène te plaatsen, zijn:
- De Caganer bemest de aarde symbolisch. Volgens etnograaf Joan Amades was dit in de 19e eeuw een veelvoorkomende kerststal figuur, omdat men geloofde dat het vruchtbaarheid, geluk en rust bracht. Het plaatsen van de Caganer bracht vreugde; het weglaten pech.
- Moderne Caganers stellen beroemdheden en gezagsdragers voor. Door hen met hun broek op de enkels te tonen, wordt macht symbolisch genivelleerd. (📌 Trumpf »)
- "De caganer was het ondeugende buitenbeentje in de idyllische kerststal. Hij representeerde de spelbreker in ons allen, geliefd bij kinderen en adolescenten."
- "De caganer is een verborgen figuur die als schakel dient tussen transcendentie en aardse realiteit. Zonder hem wordt de kerststal slechts een liturgie."
Boek je goedkope vliegtickets naar Spanje
Vergelijkbare tradities
De Caganer is niet het enige personage in de Catalaanse kersttraditie dat ontlasting produceert. Een ander is de Tió de Nadal, een boomstam die, na weken 'voeden', op kerstavond magisch snoepgoed produceert uit zijn ingewanden. Uitwerpselen en ontlasting zijn vaker thema's in Catalaanse folklore. Zo luidt een bekende spreuk: menja bé, caga fort i no tinguis por a la mort! ("Eet goed, poep flink en wees niet bang voor de dood!").
Traditionele en moderne weergaven
De traditionele caganer stelt een Catalaanse boer voor met een rode barretina (hoed). Vanaf de jaren zeventig kwam ook de Catalaanse boerin erbij, gekleed in traditionele kleding met een zwart haarnetje.
Sinds de jaren veertig is de traditie uitgebreid. Naast de klassieke caganer zijn er nu ook figuren zoals nonnen, duivels, de Kerstman, beroemdheden, atleten, politici, en leden van koningshuizen uit Spanje en Groot-Brittannië.
